Sönüm

Sönüm anlaşılır bir ifade ile şu anlama gelir :

Yapının herhangi bir kuvvet neticesinde yaptığı deplasmanların(hareketin)  yavaşlaya yavaşlaya durmasıdır.Dolayısıyle sönümü gerçekleştiren bir takım etkenlerden söz edilebilir.Hiçbir sistem kendi kendine durmaz.

Deprem anında taşıyıcı sistemin sola-sağa doğru salınımlar şekilnde deplasmanlar yaptığını düşünün.İlk hareket başlar.Hareketi sağlayan kuvvet ortadan kalktığında, bu salınımlar yavaşlar yavaşlar ve durur.Kuvvet anında da bir takım sönüm kuvvetlerinden bahsedilebilir.Sönüm  kuvvet buyuklüğünü azaltır.Tabiri caizse söndürmeye çalışır.Bu tanımdan yola çıkarak kendimize şöyle bir soru soralım:Peki hareket etmeye başlayan(salınım yapan) bir yapıda neler hareketi yavaşlatır ve bitirir.Bu sorunun cevabı sönümü sağlayan unsurları bize verir.Yapının sağa -sola, öne-arkaya yaptığı hareket esnasında hava ile yaptığı sürtünme, donatının akması, çatlakların oluşması ve çatlayan yüzeylerin birbirine sürtünmesi,mesnetlerde olan sürtünmeler sönümü sağlar.Yapının titreşimi ne kadar büyükse yani periyot ne kadar büyükse sönümde o denli büyük olur.Anlaşılacağı üzere her sistem için sabit bir sönümden söz edileme.Betonarme sistemin sönümü, çlik sistemin sönümü, ahşap sistemin sönümü farklıdır.Yatay hareketler esnasında bile sönüm değerleri farklı degerler alır.Sistemde plastik şekil değiştirmeler sönümü gerçekleştiren en büyük etkenlerdendir.Ancak şunu unutmamak gerekir :plastik deformasyon demek hasar demektir…

Ahmet ÇELİKOLLU

İnşaat Mühendisi

ESKİŞEHİR